Zelfsturing is een term die steeds vaker gebruikt wordt. Steeds meer bedrijven en organisaties hebben een vorm van zelfsturing of zelforganisatie. Er zijn organisaties met vergaande vormen van zelfsturing. Maar er zijn ook organisaties die over zijn gegaan op zelfsturing en dit inmiddels weer hebben teruggedraaid.
Wat is zelfsturing eigenlijk?
Bij zelfsturing wordt de verantwoordelijkheid voor de uitvoering gelegd bij degene die zich bezighouden met de uitvoering. Deze verantwoordelijkheid kan betrekking hebben op wat ze doen, hoe ze het doen en waarom ze het doen. De eerste stap naar zelfsturing is de uitvoerenden zelf laten bepalen hoe ze het doen. Uiteraard binnen bepaalde kaders en met vastgestelde doelen. Hierbij geldt uiteraard wel dat het team daarin moet samenwerken. Het zorgt ervoor dat beslissingen en veranderingen sneller kunnen worden doorgevoerd. Omdat het team deze beslissingen als groep neemt, is het draagvlak ook groter. De noodzaak voor een verandering is duidelijker en zelf vastgesteld. Het zorgt voor meer betrokkenheid bij de medewerkers.
Geen managers meer?
Bij zelfsturingen kunnen aansturende lagen verdwijnen is de algemene overtuiging. Dit klopt deels. Het management hoeft zich minder met de dagelijkse gang van zaken bezig te houden. Het stellen van doelen en deze bewaken kan door het team worden gedaan. De managers kunnen echter zinvol blijven voor het vaststellen van de lange termijn strategie en voor de ondersteuning van de medewerkers. Zij kunnen zorgen dat het team beschikt over de juiste faciliteiten om de verantwoordelijkheid te kunnen nemen en weloverwogen beslissingen te maken. Zij zijn een coach voor het team.
Voordelen?
Zoals eerder al genoemd, zorgt zelfsturing voor meer betrokkenheid bij de medewerkers. Ze hebben meer inspraak en kunnen zelf veranderingen voorstellen, die ook snel geïmplementeerd kunnen worden. Bij een wisselende behoeften van de klanten werkt dit zeer effectief. Maatwerk kan veel beter en sneller worden gerealiseerd. Dit is ook de reden dat bij een aantal zorgorganisaties deze werkwijze inmiddels is ingevoerd.
Bij zelfsturing kunnen de vaardigheden en kwaliteiten van de verschillende leden van het team beter worden benut. Er wordt niet meer gewerkt met vastomlijnde functies, maar meer met flexibele rollen. De taken en verantwoordelijkheden kunnen daardoor zo verdeeld worden dat de beste man/vrouw op de juiste plek zit. Ook dit kan zorgen voor een team dat beter kan functioneren.
Als individu in een zelfsturend team is het dus belangrijk dat je je eigen vaardigheden en kwaliteiten kent, maar ook je valkuilen. Als je jezelf kent, weet je ook hoe jij het beste functioneert. Dit is een stukje zelfsturing op individueel niveau.
360graden Mens inspireert graag mensen om vanuit meer autonomie te werken. Dit doen we onder andere met ons inspiratie programma.
Waarom werkt zelfsturing soms wel en soms niet?
Voor zelfsturing zijn een aantal vereisten om het tot een succes te laten zijn. Het team moet de ruimte krijgen en over de kennis beschikken om beslissingen te kunnen nemen.
Er moet draagvlak zijn om zelfsturend te gaan werken. De zelfsturende teams dienen niet te groot te zijn, en binnen een team moet een vorm van gelijkheid bestaan. In principe worden beslissingen samen genomen, maar het is een natuurlijk proces dat er een informele leider kan opstaan. Medewerkers moeten elkaar kunnen aanspreken, zowel corrigerend als motiverend. Een vorm van vertrouwen en veiligheid binnen de groep is dus ook belangrijk.
Verder is een duidelijke rol- en taakverdeling belangrijk, zodat zaken niet blijven liggen, omdat niemand zich verantwoordelijk voelt. In het begin kan het zeker nodig zijn om te investeren in training en begeleiding om het proces van zelfsturing te starten.
Voorbeelden van redenen waarom zelfsturing toch niet ideaal werkt, zijn:
- Het management geeft het team niet genoeg ruimte en informatie om beslissingen te kunnen nemen. De organisatiestructuur wordt niet aangepast. Of managers zijn bang om overbodig te worden of passen niet in hun nieuwe rol.
- Persoonlijke prestatiedrang of irritaties binnen een team kunnen zelfsturing verstoren.
- Teveel tijd kwijt aan randzaken en overleg, waardoor het werk voor een kleiner deel uit het uitvoerende werk bestaat. Als het uitvoerende werk je passie is en de randzaken echt niet, dan kan dit het werkplezier verminderen.
Zelfsturing iets voor jouw organisatie?
Als je er over denkt om zelfsturing in te voeren in jouw organisatie, is het goed je af te vragen wat je hiermee wil bereiken. Zelfsturing kan op veel verschillende manieren worden ingevoerd en in verschillende mate. Het management volledig afschaffen, of toch nog belangrijke taken voor het management en slechts de verantwoordelijkheid voor ‘hoe’ het wordt gedaan bij de medewerkers. De vraag is ook wat de medewerkers prettig vinden. Is er draagvlak voor zelf beslissen, of worden ze toch liever aangestuurd door een baas?
Vinden de medewerkers het leuk om betrokken te worden bij randzaken of zijn ze veel liever uitvoerend bezig? Dit alles bepaald wat de beste vorm is voor jouw organisatie. Wil je hier hulp bij? Er zijn verschillende bureaus en organisaties die je kunnen ondersteunen bij het bepalen van de juiste vorm voor uw bedrijf.
mail@360gradenmens.nl | www.360gradenmens.nl